Sở hữu một chiếc card đồ họa cao cấp trong dàn PC gaming không đồng nghĩa với việc bạn sẽ đạt được hiệu suất tối đa. Game vẫn có thể không chạy mượt mà như mong đợi do nhiều yếu tố khác nhau. Năm 2012, khi tôi tự lắp ráp chiếc PC đầu tiên với Nvidia GTX 680 và Intel Core i7 3770K, tôi đã kỳ vọng nó có thể xử lý mượt mà hầu hết mọi tựa game. Tuy nhiên, trải nghiệm thực tế lại không hoàn hảo vì tôi đã tiết kiệm chi phí ở một số linh kiện khác. CPU và GPU của bạn thực sự chịu trách nhiệm chính trong việc xử lý các tác vụ chơi game, nhưng phần còn lại của hệ thống cũng đóng vai trò không kém phần quan trọng. Ngay cả keo tản nhiệt bạn dùng cho CPU cũng có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể. Dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những yếu tố mà hầu hết mọi người thường bỏ qua, nhưng chúng lại có thể ảnh hưởng đáng kể đến chỉ số khung hình (FPS) của bạn trong game.
1. Các Ứng Dụng Chạy Nền
Chúng âm thầm tiêu tốn tài nguyên PC của bạn
Bạn có lẽ đã biết rằng một số ứng dụng và dịch vụ của Windows chạy ngầm trong khi bạn đang chơi game. Chúng có thể là bất cứ thứ gì từ Discord, các tab trình duyệt cho đến các giải pháp chống gian lận (anti-cheat). Những ứng dụng này tiêu thụ tài nguyên quý giá của PC như RAM và CPU. Vì vậy, nếu PC của bạn không có đủ tài nguyên trong khi chơi game do CPU bị quá tải hoặc mức sử dụng RAM cao, game sẽ không thể chạy hết tiềm năng ngay cả khi bạn có một card đồ họa mạnh.
Bạn có thể khắc phục vấn đề này bằng cách giảm thiểu các ứng dụng chạy nền trên PC. Tất cả những gì bạn cần làm là mở Task Manager bằng cách nhấn Ctrl + Shift + Esc, chuyển đến tab Processes và đóng các ứng dụng hoặc dịch vụ không mong muốn đang chiếm dụng CPU và RAM cao. Ngoài ra, bạn có thể kích hoạt Chế độ Game (Game Mode) trên Windows 11, tính năng này sẽ ưu tiên tài nguyên của PC cho game thay vì các tiến trình chạy nền. Bạn cũng có thể sử dụng các ứng dụng của bên thứ ba như Razer Cortex để vô hiệu hóa các dịch vụ chạy nền không cần thiết và giải phóng tài nguyên hệ thống.
Giao diện Task Manager hiển thị danh sách các ứng dụng và tiến trình đang chạy trên Windows, giúp người dùng kiểm soát tài nguyên hệ thống và tối ưu hiệu suất chơi game.
2. Giảm Hiệu Năng Do Nhiệt (Thermal Throttling)
Nhiệt độ CPU và GPU cao có thể bóp hiệu năng
Bạn có thể sở hữu CPU và GPU gaming nhanh nhất thế giới nhưng vẫn gặp phải tình trạng giảm hiệu năng do nhiệt độ hoạt động cao. Các CPU và GPU hiện đại sẽ tự động giảm tốc độ xung nhịp khi chúng đạt đến một ngưỡng nhiệt độ nhất định (thường là trên 80°C) để tránh quá nhiệt. Điều này có thể làm giảm đáng kể tốc độ khung hình trong game của bạn. Đó là lý do tại sao hệ thống tản nhiệt và luồng không khí trong thùng máy là những yếu tố cực kỳ quan trọng khi xây dựng một chiếc PC gaming.
Nếu bạn có một CPU cao cấp, bạn không nên sử dụng tản nhiệt đi kèm (stock cooler) hoặc tản nhiệt khí giá rẻ nếu muốn đạt được hiệu suất tốt nhất. Đối với một CPU như Ryzen 7 9800X3D, bạn sẽ cần một tản nhiệt nước AIO 360mm hoặc một tản nhiệt khí hầm hố như Noctua NH-U12A để kiểm soát nhiệt độ của nó. Tương tự, tôi không khuyến nghị sử dụng keo tản nhiệt đi kèm trong hộp hoặc được bôi sẵn trên heatsink. Một loại keo tản nhiệt aftermarket với độ dẫn nhiệt cao (> 10 W/mK) như Arctic MX-6 có thể giảm nhiệt độ CPU của bạn từ 5-10°C và cho phép nó duy trì tốc độ xung nhịp đỉnh trong suốt phiên chơi game của bạn.
3. Tốc Độ RAM
Không bật Intel XMP hoặc AMD EXPO là một sai lầm lớn
Nếu bạn đã mua RAM DDR4 hoặc DDR5 trong những năm gần đây, bạn có thể biết rằng chúng được quảng cáo chạy ở tốc độ định mức — ví dụ: DDR4 3600MHz hoặc DDR5 6000MHz. Tuy nhiên, đó không phải là tốc độ mà RAM của bạn chạy ngay khi xuất xưởng. Điều này là do các cấu hình bộ nhớ Intel XMP và AMD EXPO không được bật theo mặc định. Bởi vì đây vẫn là các cấu hình ép xung mà bạn kích hoạt chỉ với một cú nhấp chuột, và một cấu hình ép xung không thể là cài đặt mặc định. Hơn nữa, các cấu hình bộ nhớ này không phải lúc nào cũng ổn định trên tất cả các hệ thống.
Do đó, bạn sẽ cần truy cập BIOS và bật cấu hình XMP hoặc EXPO, tùy thuộc vào CPU của bạn. Nếu không, bạn đang bỏ lỡ một phần đáng kể hiệu năng. Tốc độ RAM nhanh hơn cho phép bạn chơi game ở tốc độ khung hình cao hơn mà không bị giật hoặc đứng hình, vì CPU của bạn có thể nhanh chóng truy xuất tài nguyên game từ RAM. Tương tự, nếu bạn đã lắp đặt RAM ở cấu hình kênh đơn (single-channel), việc thêm một thanh RAM giống hệt khác để có cấu hình bộ nhớ kênh đôi (dual-channel) có thể tăng đáng kể FPS của bạn, vì nó cho phép CPU truyền dữ liệu hiệu quả hơn đến GPU.
Màn hình giao diện BIOS (UEFI) của mainboard MSI, minh họa tùy chọn bật tính năng Intel XMP để kích hoạt tốc độ RAM tối đa, nâng cao hiệu suất gaming.
4. Hiệu Năng Ổ Cứng
Ngừng sử dụng ổ cứng cơ HDD vào năm 2025
Một ổ cứng cơ HDD sẽ không đủ nếu bạn dự định chơi các tựa game hiện đại với thế giới mở rộng lớn. Bạn sẽ gặp phải tình trạng giật hình thường xuyên, tải kết cấu chậm và thỉnh thoảng giảm FPS trong các game cần tải rất nhiều tài nguyên như kết cấu, môi trường và mô hình nhân vật. Một ổ cứng SSD NVMe hiện đại có thể cải thiện đáng kể hiệu suất chơi game của bạn nếu bạn vẫn đang sử dụng HDD truyền thống. Nó có thể tải kết cấu và các tài nguyên game khác nhanh hơn nhiều, đồng thời cải thiện độ ổn định khung hình (frame pacing).
Trong khi SSD NVMe có thể nhanh hơn tới 50 lần so với HDD truyền thống, bạn không nhất thiết phải chi tiền cho một SSD PCIe 5.0; ngay cả một SSD PCIe 3.0 cũng đủ nếu bạn có ngân sách eo hẹp. Tuy nhiên, các ổ SSD SATA không nhanh bằng ổ NVMe, vì vậy tôi khuyên bạn nên tránh chúng nếu bạn muốn “tương lai hóa” chiếc PC gaming của mình.
Ổ cứng SSD NVMe Samsung 990 Evo Plus trong hộp, đại diện cho giải pháp lưu trữ hiệu năng cao giúp tăng tốc độ tải game và cải thiện trải nghiệm chơi game.
Nhìn Xa Hơn CPU Và GPU Của Bạn
CPU và GPU chắc chắn là hai linh kiện quan trọng nhất trong PC gaming của bạn, nhưng chúng không thể phát huy hết tiềm năng thực sự nếu một trong các linh kiện khác – như RAM hoặc ổ cứng – trở thành nút thắt cổ chai. Quan trọng hơn, chúng sẽ hoạt động ở tốc độ tối đa khi nhiệt độ không còn là mối lo ngại. Và nếu bạn không có đủ RAM hoặc đang sử dụng CPU 6 nhân trở xuống, bạn nên dừng các ứng dụng chạy nền không mong muốn để chúng không tiêu tốn tài nguyên của PC trong khi chơi game, nhằm đạt được hiệu suất tốt nhất có thể từ phần cứng của mình. Đừng quên rằng có rất nhiều cách khác để cải thiện FPS trong game mà không cần phải móc hầu bao. Bạn đã thử những cách nào để tăng hiệu suất PC gaming của mình? Hãy chia sẻ ý kiến và kinh nghiệm của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
