Trong thế giới game công nghệ, một xu hướng đáng báo động đang diễn ra khi nhiều tựa game AAA đình đám, từng có thể chơi mượt mà trên Linux, nay lại không còn tương thích. Điều này bao gồm những cái tên lớn như Grand Theft Auto V (Online), Apex Legends, Roblox, và League of Legends. Đây không chỉ là một vấn đề lớn đối với người chơi trên các nền tảng Linux nói chung mà còn gây ra thách thức nghiêm trọng cho những ai đã đầu tư vào các thiết bị như Steam Deck với mục đích chính là để trải nghiệm những tựa game này. Lý do chính thường được đưa ra là sự xuất hiện của các hệ thống chống gian lận (anti-cheat) chỉ tương thích với Windows, chẳng hạn như Vanguard của League of Legends. Tuy nhiên, Respawn, nhà phát triển của Apex Legends, lại là một trong những hãng đầu tiên công khai tuyên bố rằng việc chặn người chơi Linux đã giúp giảm đáng kể tình trạng gian lận trong game. Vậy thực hư vấn đề này ra sao, liệu Linux có thực sự là môi trường thuận lợi cho gian lận, và các tuyên bố của Respawn có đáng tin cậy?
Liệu Linux Có Thật Sự Thúc Đẩy Tỷ Lệ Gian Lận Trong Game?
Môi Trường Linux: Thách Thức Lớn Với Hệ Thống Chống Gian Lận
Trước khi đi sâu vào các tuyên bố của Respawn, điều quan trọng là phải xem xét vấn đề gian lận trên Linux. Không thể phủ nhận rằng môi trường Linux khiến các nhà phát triển phần mềm chống gian lận gặp nhiều khó khăn hơn trong việc hoạt động hiệu quả. Trong khi Windows là một môi trường khá đồng nhất, các máy chạy Linux lại vô cùng đa dạng. Từ các nhân (kernel) khác nhau, thư viện hệ thống đa dạng, cho đến các trình quản lý gói (package manager) riêng biệt, có quá nhiều yếu tố mà các nhà phát triển anti-cheat phải tính đến so với một cài đặt Windows đơn giản.
Hơn nữa, Linux cung cấp cho người dùng quyền kiểm soát hệ thống ở mức độ cao hơn đáng kể để tùy chỉnh theo ý muốn. Bạn thậm chí có thể cài đặt nhân Linux đã được sửa đổi của riêng mình, và quyền truy cập root mang lại quyền kiểm soát hệ thống lớn hơn nhiều so với những gì bạn có thể dễ dàng đạt được trên Windows. Điều này mở ra khả năng sửa đổi tiến trình của game, giả mạo các lệnh gọi hệ thống (system call), hoặc chạy game trong môi trường ảo hóa mà không bị game dễ dàng phát hiện.
Trong quá khứ, đã có những phần mềm gian lận được xây dựng dành riêng cho các phiên bản game Linux, điển hình là AimTux trong Counter-Strike: Global Offensive cách đây tám năm. Mặc dù cheat này đã không bị phát hiện trong một thời gian dài, nó chỉ chạy trên Linux và yêu cầu người dùng tự biên dịch. Tuy nhiên, nó không làm gì quá phức tạp ngoài việc chạy với quyền root để tự tiêm vào tiến trình game.
Thiếu Dữ Liệu Rõ Ràng Về Gian Lận Trên Linux
Hiện tại, chưa có nhiều dữ liệu cụ thể nào cho thấy gian lận trên Linux đang mất kiểm soát. Trên thực tế, Apex Legends có rất nhiều phần mềm gian lận dành cho người dùng Windows, bao gồm cả các cheat mã nguồn mở được chia sẻ rộng rãi trên các diễn đàn và GitHub. Mặc dù cuối cùng những người dùng này sẽ bị phát hiện và cấm, nhưng rõ ràng là Respawn thậm chí còn chưa kiểm soát được tình hình gian lận trên Windows, chứ chưa nói đến Linux. Điều này đặt ra câu hỏi về tính khách quan của việc đổ lỗi cho Linux.
Dữ Liệu “Giảm Gian Lận” Của Respawn Không Đủ Thuyết Phục
Biểu Đồ Thiếu Thông Tin Và Tính Minh Bạch
Dữ liệu chính thức duy nhất mà chúng ta có từ Respawn về “sự giảm đáng kể” của số lượng người gian lận trong game của họ là một biểu đồ duy nhất được chia sẻ bởi tài khoản Respawn. Công ty tuyên bố rằng tỷ lệ các trận đấu có gian lận đã giảm kể từ khi hỗ trợ Linux bị loại bỏ. Tuy nhiên, đó không phải là toàn bộ bức tranh. Trên thực tế, tình trạng gian lận đã giảm rõ rệt trước khi hỗ trợ Linux bị loại bỏ, và trong cùng biểu đồ đó, gian lận thực tế còn được cho thấy đang có xu hướng gia tăng trở lại.
Rõ ràng là Respawn đã thêm các biện pháp bảo vệ bổ sung không chỉ đơn thuần là loại bỏ hỗ trợ Linux, và trên thực tế, những biện pháp đó có thể chịu trách nhiệm cho tỷ lệ giảm ban đầu. Ngoài ra, theo Steam Charts, vào ngày 6 tháng 12 – ngày họ chia sẻ dữ liệu đó – có khoảng 80.000 người chơi ít hơn so với đầu tháng 11. Biểu đồ của Respawn không có nhãn cho khoảng thời gian hoặc mức giảm gian lận thực tế, vì vậy chúng ta chỉ có thể đưa ra các giả định về số lượng tuyệt đối.
Vì việc hỗ trợ Linux kết thúc vào cuối tháng 10, sự sụt giảm số người gian lận rõ ràng trùng khớp với sự giảm liên tục của số lượng người chơi đã khiến 80.000 người dừng chơi game trong suốt tháng 11. Với dữ kiện đó, rõ ràng là sự giảm gian lận cũng có thể trùng khớp với sự sụt giảm chung của cơ sở người chơi. Sử dụng biểu đồ, nếu sự sụt giảm sau khi hỗ trợ Linux bị loại bỏ đại diện cho mức giảm 33% số người gian lận, tôi đã tính toán rằng mức giảm trước đó là khoảng 20%. Con số này có thể không hoàn toàn chính xác (do tôi đo lường theo chiều dọc trên biểu đồ bằng cách đếm từng pixel), nhưng nhìn chung nên là đại diện.
Hơn nữa, Respawn cho biết đây là “tỷ lệ” các trận đấu có gian lận, điều này cho thấy đó là số người gian lận trên mỗi X trận đấu. Nhưng sau đó, sự giảm gian lận này lại có thể được quy cho các hành động khác mà Respawn đã thực hiện, đặc biệt khi gian lận đã giảm trước khi hỗ trợ Linux bị loại bỏ. Dữ liệu mà công ty cung cấp không thực sự biện minh cho tuyên bố rằng việc loại bỏ hỗ trợ Linux đã làm giảm số lượng gian lận, vì không có đủ số liệu cụ thể để thực sự giải thích điều gì đã xảy ra.
Trong quá trình viết bài này, tôi đã liên hệ với Respawn nhưng chưa nhận được phản hồi tại thời điểm viết. Tôi sẽ cập nhật bài viết này nếu nhận được phản hồi.
Loại Bỏ Hỗ Trợ Linux: Hành Động Thiếu Thiện Chí Với Cộng Đồng Game Thủ
Tác Động Tiêu Cực Đến Người Chơi Linux Và Steam Deck
Nhiều tựa game đã ngừng hỗ trợ Linux trong những tháng và năm gần đây, và điều này chắc chắn là một hành động thù địch với người dùng. Trên thực tế, chúng ta có thể đi xa hơn để cho rằng các công ty có thể làm điều đó để gây bất lợi cho Valve, vì nó ngăn Steam Deck chơi các tựa game đó và thúc đẩy game thủ chuyển sang Windows. Respawn thuộc sở hữu của EA, và EA điều hành cửa hàng game riêng của mình là EA Desktop. Một động thái như thế này gây tổn hại đến khả năng của Valve trong việc khẳng định Steam Deck có thể chơi các game phổ biến trên Steam và củng cố thị phần của Microsoft trong giới game thủ.
Hình ảnh Steam Deck OLED đang hiển thị chế độ desktop Linux, thiết bị bị ảnh hưởng bởi việc các game ngừng hỗ trợ hệ điều hành này.
Không chỉ vậy, hành động này còn có khả năng được sử dụng để củng cố các đối tác khác trong không gian game PC. Ví dụ, nếu EA có lợi ích trong sự thành công của Asus ROG Ally X, thì động thái này sẽ đẩy người chơi Apex Legends về phía các thiết bị cầm tay chạy Windows như ROG Ally X thay vì Steam Deck. Tôi không khẳng định điều này đang xảy ra (và tôi cũng không tin là như vậy), nhưng thật khó để bỏ qua sự thật rằng kiểu động thái này gây hại đến tầm nhìn của Valve về việc Windows không còn là hệ điều hành duy nhất mà bạn có thể chơi game.
Ngoài ra, có những game thủ chỉ chơi game trên Linux, và động thái này gây tổn hại cho họ nhiều nhất. Nếu bạn đã chi tiền cho các giao dịch nhỏ (microtransactions) trong một game mà sau đó không thể chạy trên hệ thống chính bạn đang chơi, chắc hẳn bạn cũng sẽ khá khó chịu. Tệ hơn nữa, dữ liệu mà Respawn công bố thậm chí còn không nói lên toàn bộ câu chuyện, điều này có lẽ còn tệ hơn là không nói gì cả.
Đối với quan điểm cá nhân, tôi tin rằng động thái này được thực hiện trong nỗ lực giải quyết vấn đề gian lận “hoành hành” trong Apex Legends, và tôi không tin rằng nó được thực hiện để củng cố các đối tác hoặc để tác động đến Valve. Tuy nhiên, đây là một tiền lệ nguy hiểm, và không loại trừ khả năng một công ty có thể cố gắng làm điều đó trong tương lai với ý đồ xấu thực sự. Hiện tại, cách duy nhất để chơi game là sử dụng Windows, và đó là một điều đáng tiếc cho bất kỳ ai yêu thích chơi game trên Steam Deck hoặc PC chạy Linux của họ.
Kết luận
Việc nhiều tựa game lớn ngừng hỗ trợ Linux, đặc biệt là với lý do chống gian lận, đang tạo ra một làn sóng phản đối mạnh mẽ trong cộng đồng game thủ. Mặc dù các nhà phát triển như Respawn đưa ra lý do về việc giảm gian lận, nhưng những phân tích sâu hơn về dữ liệu và tác động tổng thể cho thấy bức tranh không hề đơn giản. Môi trường Linux có những thách thức riêng cho anti-cheat, nhưng việc đổ lỗi hoàn toàn cho nó có vẻ không công bằng khi gian lận vẫn tồn tại phổ biến trên Windows. Dữ liệu thiếu minh bạch từ Respawn càng làm tăng sự hoài nghi.
Quan trọng hơn, động thái này là một đòn giáng mạnh vào cộng đồng người chơi Linux và những người sở hữu Steam Deck, tước đi quyền truy cập vào các game mà họ yêu thích và đã đầu tư. Nó cũng đi ngược lại tầm nhìn về một hệ sinh thái game đa dạng, không chỉ lệ thuộc vào Windows. Hy vọng rằng trong tương lai, các nhà phát triển game sẽ tìm ra những giải pháp chống gian lận hiệu quả hơn mà không cần phải hy sinh một bộ phận đáng kể cộng đồng người chơi trung thành, đảm bảo một trải nghiệm game công bằng và toàn diện cho tất cả mọi người. Nếu bạn cũng là một game thủ Linux hoặc Steam Deck và đã từng đối mặt với vấn đề này, hãy chia sẻ suy nghĩ và kinh nghiệm của mình ở phần bình luận dưới đây!
