Nhiều game thủ thường có xu hướng nâng cấp CPU sau mỗi hai hoặc ba thế hệ để đảm bảo sự tương thích tối ưu với các card đồ họa mới hơn, tránh tình trạng “nghẽn cổ chai” tiềm ẩn. Điều này hoàn toàn hợp lý, bởi một CPU lỗi thời có thể kìm hãm khả năng phát huy tối đa sức mạnh của một GPU đời mới, đặc biệt là các dòng cao cấp. Tôi đã trải nghiệm điều này trực tiếp vào năm 2022 khi nâng cấp lên RTX 4090 mà không thay thế con Ryzen 9 5900X cũ của mình. Mức sử dụng GPU khá thấp trong nhiều trò chơi, và tôi hầu như không thấy được mức tăng hiệu suất 60-70% so với RTX 3090 như mong đợi.
Tuy nhiên, việc nâng cấp CPU không phải lúc nào cũng đảm bảo một sự cải thiện đáng kể về chỉ số FPS, đặc biệt nếu các thành phần khác trong hệ thống của bạn cũng đang kìm hãm hiệu suất của GPU. Đôi khi, điểm nghẽn thực sự lại nằm ở những yếu tố khác, chẳng hạn như tốc độ và thời gian phản hồi của RAM hay thậm chí là tình trạng quá nhiệt. Đó là lý do tại sao bạn không nên vội vàng mua một CPU mới mà không theo dõi chặt chẽ hiệu suất PC của mình nếu bạn đang gặp phải tình trạng FPS thấp hơn mong đợi hoặc chỉ số 1% low FPS kém khi chơi game. Dưới đây là những dấu hiệu rõ ràng cho thấy việc nâng cấp CPU của bạn đã không mang lại hiệu quả như mong muốn trong trải nghiệm chơi game.
Mức Sử Dụng GPU Vẫn Thấp Hơn Mong Đợi
CPU Có Thể Không Phải Nguyên Nhân Gây Nghẽn Từ Ban Đầu
Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy việc nâng cấp CPU không giúp ích gì là khi bạn nhận thấy mức sử dụng GPU vẫn không đạt đến ngưỡng mong đợi. Nếu bạn thấy GPU của mình vẫn duy trì ở mức khoảng 70-80% thay vì 90-99% mặc dù đã sở hữu một CPU mới hơn, thì vấn đề thực sự có thể nằm ở sự tối ưu của game, các lỗi driver, tốc độ và thời gian phản hồi của RAM, hoặc thậm chí là các tiến trình nền đang tiêu tốn tài nguyên của PC. Chẳng hạn, nếu RAM của bạn không đủ nhanh, nó sẽ ngăn bộ xử lý hoạt động tối ưu trong các tựa game bị giới hạn bởi CPU (CPU-bound titles), điều này có thể dẫn đến mức sử dụng GPU thấp hơn.
Khi tôi nâng cấp từ Ryzen 5900X lên 5800X3D, mức sử dụng GPU của tôi đã tăng lên đáng kể, nhưng điều đó không có nghĩa là tôi đạt được 90-99% mức sử dụng trên tất cả các trò chơi. Ví dụ, mức sử dụng GPU vẫn dao động khoảng 60-75% trong Valorant ở độ phân giải 1440p. Điều này là do nhiều trò chơi, đặc biệt là các tựa game cạnh tranh, không tận dụng tối đa các GPU cao cấp như RTX 4090 và 5090. Ngay cả khi bạn sở hữu CPU nhanh nhất trên thị trường, bạn cũng không nên mong đợi mức sử dụng GPU đạt 90-99% trên tất cả các trò chơi, đặc biệt ở các độ phân giải thấp hơn như 1080p và 1440p.
Chỉ Số 0.1% và 1% Low FPS Gần Như Không Đổi
Tốc Độ Khung Hình Trong Game Vẫn Sụt Giảm Mạnh Khi Chuyển Cảnh Cường Độ Đồ Họa Cao
Nhiều người trong chúng ta tập trung vào tốc độ khung hình trung bình để đánh giá hiệu suất của một trò chơi, nhưng chúng không phải lúc nào cũng phản ánh độ mượt mà của trải nghiệm. Đó là lý do tại sao việc theo dõi chỉ số 0.1% và 1% low FPS cũng quan trọng không kém. Các chỉ số này thể hiện tốc độ khung hình tệ nhất mà bạn trải nghiệm trong một phiên chơi game. Nếu chúng thấp hơn đáng kể so với FPS trung bình, bạn sẽ gặp phải tình trạng giật hình và sụt giảm khung hình đột ngột. Trong nhiều trường hợp, nâng cấp lên bộ xử lý mới sẽ cải thiện chỉ số 0.1% và 1% low FPS, nhưng nếu chúng vẫn chưa được như ý, thì có khả năng một thành phần khác đang là thủ phạm.
Hai ảnh chụp màn hình game Forpoken so sánh hiệu năng FPS thấp với và không có AFMF qua overlay AMD Adrenalin
Chỉ số 0.1% và 1% low FPS kém có thể là dấu hiệu rõ ràng cho thấy RAM đang làm chậm PC của bạn khi chơi game. Khi RAM của bạn không đủ nhanh để cấp dữ liệu cho CPU, bạn vẫn sẽ gặp phải tình trạng giật hình và sụt giảm khung hình, đặc biệt trong các tình huống mà hiệu năng bị giới hạn bởi CPU. Tương tự, nếu bạn không có đủ RAM để chạy một trò chơi cụ thể, PC của bạn sẽ bắt đầu sử dụng tệp trao đổi (paging file) trên ổ đĩa lưu trữ. Ngay cả khi bạn có ổ SSD NVMe, bạn vẫn sẽ gặp phải tình trạng sụt giảm hiệu năng vì nó không nhanh bằng bộ nhớ hệ thống. Đây là lý do tại sao bạn nên ưu tiên nâng cấp RAM khi lên kế hoạch nâng cấp PC tiếp theo của mình.
Thời Gian Tải Game Không Cải Thiện
Tốc Độ Tải Game Không Phải Lỗi Của CPU
Nếu bạn nâng cấp CPU chỉ để nhận ra rằng hầu hết các trò chơi vẫn mất nhiều thời gian để tải như trước, hãy biết rằng thời gian tải game được quyết định bởi tốc độ lưu trữ của bạn, chứ không phải bộ xử lý. Ngay cả khi bạn nâng cấp lên một CPU có hiệu suất đơn nhân tốt hơn nhiều hoặc bộ nhớ đệm L3 lớn hơn, bạn sẽ khó nhận thấy bất kỳ sự khác biệt nào về thời gian tải game của mình. Điều này là do các trò chơi hiện đại tải một lượng lớn dữ liệu game, như vân текстуре, mô hình nhân vật và tài sản môi trường, từ ổ đĩa lưu trữ của bạn vào RAM trước khi bạn bắt đầu chơi.
Màn hình tải game Halo: Reach trong bộ sưu tập Halo: Master Chief Collection
Đây là một trong nhiều lý do tại sao tôi khuyên bạn nên nâng cấp lên ổ NVMe để chơi game vào năm 2025. Một ổ SATA SSD chậm hoặc tệ hơn là một ổ cứng cơ học sẽ luôn kìm hãm tốc độ tải của bạn, bất kể CPU của bạn nhanh đến đâu. Nếu bạn thực sự muốn thời gian tải nhanh hơn đáng kể, thì việc chi tiêu số tiền khó kiếm được của bạn vào một ổ SSD PCIe 4.0 hoặc 5.0 sẽ là một lựa chọn khôn ngoan hơn, đặc biệt nếu bo mạch chủ của bạn hỗ trợ. Kết hợp bộ lưu trữ nhanh với đủ RAM để tránh tình trạng paging sẽ mang lại hiệu quả vượt trội cho trải nghiệm chơi game của bạn so với việc chỉ nâng cấp CPU đơn thuần.
Tôi hiểu rằng việc chi hàng trăm đô la vào một CPU mới, và có thể cả một bo mạch chủ mới, chỉ để nhận ra rằng hiệu suất chơi game của bạn hầu như không được cải thiện có thể gây thất vọng như thế nào. Tôi đã từng vội vàng nâng cấp CPU trong quá khứ, chỉ để rồi vẫn phải đối mặt với tình trạng giật hình cho đến khi tôi nâng cấp các thành phần khác trong PC của mình. Chỉ vì GPU và CPU là hai thành phần quan trọng nhất đóng góp vào tốc độ khung hình trong game không có nghĩa là chúng là những yếu tố duy nhất quan trọng. Nếu không có RAM tốc độ cao và bộ lưu trữ nhanh, PC của bạn sẽ không được cân bằng tốt, và ngay cả CPU mạnh mẽ nhất đôi khi cũng sẽ gặp khó khăn trong việc mang lại trải nghiệm chơi game mượt mà mà bạn đang tìm kiếm.
Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn về việc nâng cấp PC và những “điểm nghẽn” mà bạn từng gặp phải trong phần bình luận bên dưới!
