Trong suốt hơn 30 năm qua, giới truyền thông đã nhiều lần tuyên bố cái chết của PC Gaming, và rộng hơn là các cỗ máy tính chơi game. Những lời tiên đoán “đoản mệnh” này lần đầu xuất hiện vào thập niên 90 với sự nổi lên của các hệ máy console gia đình như NES và PlayStation. Đến những năm 2000, chúng lại rộ lên do vấn nạn vi phạm bản quyền và việc các nhà phát triển ưu tiên console. Sang thập niên 2010, sự bùng nổ của game di động tiếp tục là nguyên nhân. Thậm chí, chỉ trong 5 năm gần đây, chúng ta lại chứng kiến những lời khẳng định rằng PC Gaming cuối cùng đã thua console vì các bản port PC kém chất lượng và phần cứng quá đắt đỏ.
Mặc dù luôn có một phần sự thật trong những xu hướng châm ngòi cho các tuyên bố này, nhưng chúng thường mang tính thiển cận hoặc không nắm bắt được bối cảnh chung. Máy tính cá nhân chưa bao giờ bị đánh bại bởi console hay điện thoại di động, cũng như nạn vi phạm bản quyền hay các tựa game không được tối ưu hóa không thể định đoạt số phận của nó. “Kỷ nguyên đen tối” hiện tại của PC Gaming có thể khiến nhiều người cảm thấy đây là thời điểm tồi tệ nhất, nhưng những cỗ máy PC chơi game sẽ vượt qua sóng gió này như chúng vẫn luôn làm.
1. Thập niên 1990: Console lên ngôi – NES, SNES, PlayStation liệu có khai tử PC Gaming?
Nintendo Entertainment System (NES) là một trong những lý do lớn nhất giúp thị trường trò chơi điện tử phục hồi sau cuộc khủng hoảng năm 1983. Sự ra mắt của hệ máy này vào cuối năm 1985 đã chấm dứt giai đoạn suy thoái kéo dài hai năm, khiến doanh thu trò chơi điện tử gia đình giảm từ 3,2 tỷ USD năm 1983 xuống chỉ còn 100 triệu USD năm 1985. Tuy nhiên, một lý do khác cho sự phục hồi này là sự phổ biến trở lại của các máy tính gia đình như Commodore 64. Nhu cầu về máy tính cá nhân vẫn tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ.
Đến thập niên 1990, sự ra mắt của Super Nintendo Entertainment System (SNES) vào năm 1991 của Nintendo và PlayStation thế hệ đầu tiên của Sony vào năm 1994 đã khiến nhiều người tuyên bố rằng những ngày chơi game trên PC đã đếm ngược. Phần cứng tiêu chuẩn hóa và mức giá thấp hơn của các hệ máy console được coi là lý do chính cho sự lỗi thời cuối cùng của PC Gaming. Tuy nhiên, như chúng ta đã biết, các trò chơi FPS như Doom và Wolfenstein 3D đã khơi dậy sự quan tâm không ngừng đối với PC Gaming, và phần còn lại là lịch sử.
2. Đầu thập niên 2000: Nạn “Piracy” – Làn sóng vi phạm bản quyền đe dọa PC Gaming
Đối với những người chưa biết, phần mềm lậu đã tồn tại từ những năm 1970, mặc dù dưới những hình thức thô sơ như sao chép tập tin vào đĩa mềm. Khi quyền truy cập internet tại nhà và sự phổ biến của đĩa CD bắt đầu tăng lên vào những năm 1990, chúng trở thành phương tiện mới cho nạn game lậu. Tuy nhiên, “thời kỳ hoàng kim” thực sự của vi phạm bản quyền bắt đầu vào những năm 2000, khi các chương trình chia sẻ tập tin ngang hàng (peer-to-peer) như BitTorrent trở nên phổ biến, giúp việc tải game trái phép trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Game thủ đổ lỗi cho chi phí game ngày càng tăng như một lý do để vi phạm bản quyền.
Điều này thực sự khiến các nhà phân tích trong ngành và các nhà phát triển game hoảng sợ, họ cho rằng các biện pháp chống vi phạm bản quyền vượt trội của các console như PlayStation 2 và Xbox sẽ dẫn đến cái chết của PC Gaming. Mặc dù vi phạm bản quyền là một mối lo ngại thực sự, nhưng may mắn thay nó không phát triển thành “con quái vật” mà nhiều người lo sợ. Sự ra mắt của Steam đã cách mạng hóa việc phân phối game kỹ thuật số và phần mềm DRM (Quản lý quyền kỹ thuật số) trở nên tinh vi hơn. Vi phạm bản quyền không biến mất, nhưng nó không giết chết bất cứ thứ gì, càng không phải ngành công nghiệp PC Gaming.
Giao diện một phần mềm chia sẻ file BitTorrent, hiển thị các luồng tải và chia sẻ dữ liệu.
3. Giữa đến cuối thập niên 2000: “Consolization” – PC Gaming trở thành thứ yếu?
Kỷ nguyên của Xbox 360 và PlayStation 3 là một thời điểm kỳ lạ đối với các game thủ PC. Không phải là không có những tựa game tuyệt vời ra mắt cho PC, nhưng nhiều nhà phát triển bắt đầu ưu tiên phát hành trên console. Thị trường console lớn hơn đã khuyến khích việc phát triển cho các nền tảng của Sony và Microsoft, và việc dành thêm tài nguyên cũng như tiền bạc cho các bản port PC chất lượng bắt đầu bị đẩy xuống hàng thứ yếu. Trên thực tế, các trò chơi như GTA IV, Resident Evil 4, và Dark Souls đã nhận được các bản port PC tệ hại, và nhiều tựa game phổ biến thậm chí không bao giờ có bản port PC nào cả.
Một số tuyên bố công khai từ các nhà phát triển như id Software đã đổ thêm dầu vào lửa, khiến niềm tin rằng ngành công nghiệp đang dịch chuyển hoàn toàn sang console trở nên phổ biến. Tuy nhiên, như chúng ta đã biết, điều đó đã không xảy ra. Các bản port PC được cải thiện theo thời gian, các bản mod của cộng đồng đã khắc phục hầu hết các hạn chế của các bản port kém tối ưu, và mảng game indie phát triển mạnh mẽ nhờ Steam.
Console và PC Gaming đã tiếp tục cùng tồn tại, và mặc dù các tựa game độc quyền, và gần đây là các tựa game độc quyền có thời hạn, đã thúc đẩy nhiều người gắn bó với console, nhưng đây không phải là một cuộc chơi được ăn cả ngã về không. Game thủ console cũng có thể là game thủ PC, và ngược lại.
4. Thập niên 2010: Game di động bùng nổ – Liệu smartphone có thay thế PC Gaming?
“Cái chết” tiếp theo dành cho PC Gaming đến từ cuộc cách mạng game di động. Sự ra đời của smartphone sau chiếc iPhone đời đầu của Apple đã mở đường cho màn hình lớn hơn với độ phân giải cao, tốc độ internet nhanh hơn và các trò chơi di động chất lượng cao hơn. Những gì bắt đầu với Angry Birds, Candy Crush Saga, Subway Surfers và Temple Run 2 đã bùng nổ khi PUBG Mobile và Fortnite làm mưa làm gió trên toàn cầu.
Bản chất miễn phí của hầu hết các trò chơi di động và sự tiện lợi chưa từng có đối với người tiêu dùng đã thuyết phục nhiều chuyên gia tuyên bố một sự sụp đổ khác của PC Gaming. Với lập luận rằng game thủ sẽ không còn đầu tư vào những chiếc PC Gaming đắt tiền khi họ có thể chơi game ở bất cứ đâu trên điện thoại thông minh, các nhà phân tích đã tuyên bố rằng PC Gaming sẽ sớm trở nên không còn phù hợp. Đến năm 2015, doanh số iPhone phá kỷ lục, và doanh số PC Gaming lại đang sụt giảm. Bên cạnh đó, các hệ máy console như PlayStation 4 và Xbox One đã có những bước tiến khổng lồ về hiệu năng và đồ họa.
Tuy nhiên, tất cả những yếu tố này gộp lại cũng không thể chấm dứt PC Gaming, như nhiều người đã nghĩ. Các trò chơi miễn phí như Dota 2 và League of Legends cũng phát triển mạnh mẽ trên PC, và game thủ tiếp tục thưởng thức trò chơi trên cả điện thoại thông minh và PC Gaming của họ.
5. Thập niên 2020: Game “lỗi” và GPU đắt đỏ – Kỷ nguyên tăm tối của PC Gaming?
Và cuối cùng, chúng ta đến với thập kỷ hiện tại. Năm 2020 đã lập kỷ lục mới về giá GPU, ngay cả trước khi cuộc khủng hoảng tồi tệ hơn do tình trạng thiếu hụt chip do đại dịch gây ra. Sau đó, chúng ta chứng kiến một trong những màn ra mắt trò chơi điện tử tệ hại nhất lịch sử với Cyberpunk 2077. Những kỳ vọng lớn lao do CD Projekt Red đặt ra đã tan vỡ khi các lỗi và vấn đề hiệu suất làm hỏng những gì lẽ ra có thể là một dấu mốc quan trọng trong lịch sử game. Điều tồi tệ nhất là xu hướng này tiếp tục với The Last of Us Part 1, Hogwarts Legacy, Star Wars Jedi: Survivor, và Starfield.
Trên thực tế, hầu hết mọi tựa game lớn được phát hành trên PC đều ra mắt trong tình trạng hỗn độn, thậm chí những chiếc GPU đắt đỏ cũng không thể cứu vãn. Một “chiếc đinh đóng vào quan tài” khác của PC Gaming là ngân sách phát triển game AAA ngày càng phình to, buộc các studio phải đóng cửa nếu một tựa game hoạt động kém hơn một chút so với mức “phi thường”. Các trò chơi “lừa đảo” như The Day Before, và những bình luận từ các studio như Ubisoft về quyền sở hữu trò chơi càng làm giảm sút niềm tin của người tiêu dùng.
Điều bất ngờ là: PC Gaming vẫn chưa hề mất đi sự liên quan, bằng chứng là nhu cầu về CPU và GPU vẫn không ngừng tăng lên, và sự thành công đáng kinh ngạc của các trò chơi như Cyberpunk 2077 (sau khi được sửa lỗi), Elden Ring, Call of Duty: Black Ops Cold War, Assassin’s Creed Valhalla, và Black Myth: Wukong. Rất nhiều vấn đề cần được khắc phục trong ngành công nghiệp game PC và phần cứng, nhưng nếu ai đó vẫn còn nghi ngờ, PC Gaming sẽ không đi đâu cả trong tương lai gần.
Hình ảnh card đồ họa Asus Dual RTX 4060 V2 OC bên cạnh hộp bán lẻ của nó, đại diện cho phần cứng PC Gaming hiện đại.
PC Gaming quá lớn để thất bại?
Trong hơn 30 năm qua, mọi người đã nhanh chóng dự đoán sự sụp đổ của PC Gaming do sự xuất hiện của một “món đồ chơi” mới sáng bóng cứ sau khoảng 5 năm. Đầu tiên là console, sau đó là vi phạm bản quyền, rồi đến điện thoại di động, và thậm chí cả các thiết bị cầm tay chơi game PC. PC Gaming không chỉ tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ và tiếp tục tăng trưởng mỗi năm. Sự xuất hiện của một thiết bị chơi game mới không có nghĩa là PC Gaming sẽ mất đi sức hấp dẫn của nó. Chúng vẫn là những cỗ máy tuyệt vời mà game thủ yêu thích sử dụng cho vô số mục đích khác. Bên cạnh đó, game thủ console và game thủ di động cũng có thể là game thủ PC — đó không phải là một tình huống “hoặc cái này hoặc cái kia”.
Kết luận:
Qua từng giai đoạn lịch sử phát triển, PC Gaming luôn phải đối mặt với những lời tiên đoán về sự sụp đổ từ nhiều phía: từ sự trỗi dậy của console, vấn nạn vi phạm bản quyền, xu hướng “consolization” (ưu tiên phát triển game cho console), sự bùng nổ của game di động, cho đến những thách thức gần đây như game kém tối ưu và phần cứng đắt đỏ. Tuy nhiên, bằng sức sống mạnh mẽ và khả năng thích nghi phi thường, PC Gaming không những vượt qua mọi thách thức mà còn liên tục phát triển, khẳng định vị thế bền vững của mình trong lòng cộng đồng game thủ.
PC Gaming không phải là một chiến trường “được ăn cả ngã về không” với các nền tảng khác, mà là một phần không thể thiếu của hệ sinh thái giải trí số đa dạng. Nó tồn tại song song, bổ trợ và đôi khi còn thúc đẩy sự đổi mới trên các nền tảng khác. Với cộng đồng đông đảo, khả năng tùy biến vô hạn và sức mạnh công nghệ vượt trội, PC Gaming sẽ tiếp tục là lựa chọn hàng đầu cho những ai tìm kiếm trải nghiệm chơi game đỉnh cao và đa năng.
Bạn nghĩ sao về tương lai của PC Gaming? Liệu còn những thách thức nào đang chờ đợi nó, và PC Gaming sẽ tiếp tục thích nghi như thế nào? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
