Trong thế giới công nghệ luôn không ngừng đổi mới, ổ cứng SSD Gen5 (PCIe 5.0) đã xuất hiện với lời hứa hẹn về tốc độ đọc/ghi dữ liệu đột phá, nhanh hơn đáng kể so với các dòng Gen4 phổ biến hiện nay. Mặc dù con số 14.000 MB/s (14 GB/s) có thể khiến nhiều tín đồ công nghệ phấn khích, nhưng liệu đây có thực sự là một khoản đầu tư xứng đáng cho đại đa số người dùng Việt Nam? Trên thực tế, ngoài hiệu suất ấn tượng, SSD Gen5 có đáng mua hay không vẫn là câu hỏi lớn khi xét đến nhiều yếu tố thực tế như giá thành, nhiệt độ hoạt động, kích thước và khả năng tương thích. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết 4 lý do chính khiến việc nâng cấp lên SSD PCIe 5.0 ở thời điểm hiện tại có thể chưa thực sự hợp lý.
Giá Thành Vẫn Còn Quá Cao
Chi phí gấp đôi SSD Gen4 cho tốc độ “thừa thãi”
Khi so sánh chi phí trên mỗi Gigabyte (GB) giữa SSD NVMe thế hệ mới với các ổ cứng cơ học (HDD) hay SSD SATA, có vẻ như SSD NVMe đã trở nên phải chăng hơn. Tuy nhiên, nếu đặt SSD Gen5 cạnh SSD Gen4, mức chênh lệch giá vẫn là một rào cản lớn.
Bạn có thể dễ dàng tìm mua một ổ NVMe Gen4 dung lượng 1TB với mức giá chỉ khoảng 60 USD (tương đương 1,5 triệu VNĐ). Trong khi đó, một ổ SSD Gen5 1TB sẽ có giá ít nhất là gấp đôi, thậm chí còn cao hơn đáng kể đối với các mẫu mới nhất. Mức giá cao này mang lại tốc độ đọc/ghi “khủng”, nhưng đối với phần lớn người dùng máy tính hàng ngày, game thủ hay những người chỉ cần một ổ NVMe nhanh để khởi động hệ thống và tải game, sự khác biệt về trải nghiệm là không đáng kể. Tốc độ cao hơn của Gen5 không giúp giảm đáng kể thời gian khởi động máy, tải game hay cải thiện độ phản hồi tổng thể của hệ thống.
Ngay cả khi nâng cấp lên dung lượng 2TB, các ổ Gen5 vẫn đắt hơn khoảng 50% so với Gen4. Hiện tại, chúng ta vẫn cần thêm thời gian để giá SSD Gen5 trở nên phải chăng hơn. Vì vậy, nếu bạn đang có ý định xây dựng một bộ PC mới, việc lựa chọn ổ cứng Gen4 vẫn là một quyết định an toàn và tiết kiệm hơn rất nhiều.
Ổ cứng SSD Crucial T705 Gen5 NVMe và vỏ hộp
Vấn Đề Nhiệt Độ Hoạt Động
“Ai cần một chiếc SSD quá nhiệt?”
Một trong những nhược điểm cố hữu của SSD Gen5 kể từ khi ra mắt là chúng hoạt động nóng hơn đáng kể so với các đối thủ Gen4. Mặc dù các mẫu SSD Gen5 gần đây đã cải thiện phần nào về nhiệt độ, nhưng chúng vẫn yêu cầu giải pháp tản nhiệt phù hợp để duy trì hiệu suất ổn định. Trong khi nhiều ổ SSD Gen4 có thể hoạt động mát mẻ mà không cần tản nhiệt phụ trợ, việc sử dụng SSD Gen5 không có tản nhiệt gần như là điều không thể, bởi chúng có xu hướng nóng lên ngay cả khi ở trạng thái nghỉ.
Lý do nằm ở cách thức thiết kế kỹ thuật của SSD Gen5. Để đạt được tốc độ truyền tải siêu cao, các chip điều khiển và bộ nhớ cần phải thực hiện nhiều tác vụ khuếch đại tín hiệu, ngăn chặn suy giảm tín hiệu và xử lý tín hiệu tốc độ cao trên nhiều làn, điều này đồng nghĩa với việc chúng sinh ra nhiều nhiệt hơn. Hiện tượng giảm hiệu năng do quá nhiệt (thermal throttling) là một vấn đề rất thực tế trên các ổ SSD Gen5. Khi đạt đến một ngưỡng nhiệt độ nhất định, ổ đĩa sẽ tự động giảm tốc độ để bảo vệ linh kiện, khiến lợi thế về tốc độ cao bị triệt tiêu. Xét về mặt lợi ích thực tế và sự phức tạp khi xử lý nhiệt độ, việc chọn một ổ SSD Gen4 đơn giản hơn rất nhiều.
Kích Thước Cồng Kềnh
Yêu cầu giải pháp tản nhiệt lớn và phức tạp
Do nguy cơ bị quá nhiệt (thermal throttling), các ổ SSD Gen5 cần những giải pháp tản nhiệt tiên tiến hơn nhiều so với SSD Gen4. Đôi khi, đó chỉ là một bộ tản nhiệt đi kèm, nhưng không ít ổ SSD Gen5 yêu cầu các bộ tản nhiệt thụ động khổng lồ hoặc thậm chí là bộ làm mát chủ động tích hợp quạt mini để duy trì nhiệt độ hoạt động bình thường. Điều này khiến việc lắp đặt các ổ đĩa này trở nên phức tạp hơn, đặc biệt khi hệ thống của bạn đã có sẵn các linh kiện lớn khác như tản nhiệt khí CPU “khủng” hoặc card đồ họa mạnh mẽ.
Các mẫu SSD PCIe 5.0 với tản nhiệt lớn và quạt tích hợp
Mặc dù có những cách để khắc phục vấn đề này, nhưng tại sao bạn phải tự làm khó mình? Lợi ích mà SSD Gen5 mang lại không xứng đáng với những rắc rối đó, trừ khi bạn thường xuyên xử lý các tệp tin cực lớn hoặc chạy các tác vụ chuyên nghiệp nặng nề. Việc mua một ổ Gen5 chỉ để chạy theo “lời hứa” về tốc độ truyền tải hàng đầu mà không thực sự cần đến sẽ chỉ tạo thêm vấn đề cho bạn. Ngay cả về mặt thẩm mỹ, các ổ SSD Gen5 cồng kềnh cũng không thể sánh bằng vẻ ngoài thanh lịch của các ổ Gen4. Nếu không có sự cải thiện đáng kể về nhiệt độ hoạt động và giảm kích thước bộ làm mát, SSD Gen5 sẽ vẫn là một lựa chọn kém hấp dẫn.
Khả Năng Tương Thích Hạn Chế
Đòi hỏi nâng cấp toàn bộ nền tảng phần cứng
Mặc dù các bo mạch chủ với cổng M.2 hỗ trợ PCIe 5.0 đã xuất hiện được vài năm, nhưng phần lớn người dùng vẫn đang sử dụng các bộ PC cũ hơn với khả năng hỗ trợ PCIe 4.0. Ví dụ, nhiều người dùng CPU Ryzen 5000 series vẫn đang sử dụng bo mạch chủ B550, vốn chỉ hỗ trợ khe cắm M.2 PCIe 4.0. Tương tự, những người dùng CPU Intel Core thế hệ 12 thường kết hợp với bo mạch chủ hỗ trợ DDR4 và PCIe 4.0.
Trong những trường hợp này, để có thể sử dụng SSD Gen5, bạn sẽ cần một bản nâng cấp nền tảng toàn diện, không chỉ bao gồm một bo mạch chủ mới, mà còn cần cả CPU và bộ nhớ RAM mới (thường là DDR5). Với những người dùng vẫn hài lòng với hiệu suất của các bộ PC AM4/DDR4 hiện tại, việc “lên đời” AM5 chỉ để có thể lắp đặt một ổ SSD Gen5 dường như không có ý nghĩa. Hơn nữa, ổ cứng SSD PCIe 5.0 còn hiếm hơn trên laptop, chỉ một số ít thiết bị flagship mới hỗ trợ khe cắm Gen5. Điều này cho thấy sự phổ biến của SSD Gen5 còn rất hạn chế.
Kết Luận: SSD Gen5 Vẫn Cần Thêm Thời Gian
Ổ cứng SSD Gen5 đã mang đến những tiến bộ công nghệ đáng kinh ngạc trong lĩnh vực lưu trữ tốc độ cao. Tuy nhiên, chúng vẫn cần được “tinh chỉnh” thêm để có thể tiếp cận được số đông người dùng. Giá thành chắc chắn là yếu tố hàng đầu cần được cải thiện, theo sau là vấn đề về nhiệt độ hoạt động. Mặc dù việc trang bị phần cứng tương thích đang dần trở nên phổ biến hơn, người dùng sẽ chỉ sẵn sàng chuyển sang sử dụng SSD Gen5 khi những vấn đề khác được giải quyết triệt để. Ngay cả công nghệ DirectStorage của Windows 11, vốn được kỳ vọng sẽ tận dụng tối đa tốc độ của các ổ SSD NVMe thế hệ mới, cũng chưa thực sự phổ biến như mong đợi, điều này càng làm trì hoãn sự chấp nhận rộng rãi của các ổ Gen5.
Nếu bạn đang cân nhắc nâng cấp hệ thống lưu trữ của mình, hãy chia sẻ ý kiến hoặc thắc mắc của bạn về SSD Gen5 dưới phần bình luận để cùng thảo luận nhé!
