Trong những năm gần đây, kích thước của các mẫu card đồ họa cao cấp đang có xu hướng ngày càng lớn, điển hình là những chiếc GPU chiếm tới ba hoặc thậm chí nhiều hơn các khe cắm PCI Express (PCIe) ở mặt sau thùng máy tính. Điều này chủ yếu xuất phát từ việc GPU hiện đại tiêu thụ nhiều điện năng hơn và yêu cầu các giải pháp tản nhiệt mạnh mẽ hơn để duy trì nhiệt độ hoạt động ổn định. Cá nhân tôi từng rất yêu thích những chiếc card đồ họa “hầm hố” với tản nhiệt ba quạt, vì chúng mang lại cảm giác yên tâm về hiệu suất dài hạn và khả năng tản nhiệt dư dả để ép xung.
Chiếc card đồ họa 3 khe cắm đầu tiên của tôi là Asus ROG Strix 3090, và ngay lập tức nó đã khiến tôi bất ngờ với hiệu suất tản nhiệt tuyệt vời. Ngay cả khi chơi game nặng, nhiệt độ GPU hiếm khi vượt quá 70 độ C, một con số ấn tượng khi tôi sống ở một quốc gia có khí hậu nóng bức. Tuy nhiên, theo thời gian, tôi nhận ra rằng khả năng tản nhiệt vượt trội này không thể bù đắp hết những nhược điểm mà tôi đã tự mình trải nghiệm. Đó là lý do tại sao khi nâng cấp lên RTX 4090, tôi đã chọn một mẫu card tản nhiệt nước chỉ chiếm 2 khe cắm – và tôi chưa bao giờ hối tiếc về quyết định đó. Vì vậy, trước khi bạn quyết định đầu tư vào một chiếc GPU 3 khe cắm hoặc lớn hơn như tôi đã từng, hãy cân nhắc kỹ lưỡng những yếu tố quan trọng dưới đây.
I. Card Đồ Họa Lớn Chiếm Dụng và Cản Trở Các Khe Cắm PCIe Lân Cận
Hãy bắt đầu với một thực tế hiển nhiên: một chiếc card đồ họa 3 khe cắm, trong hầu hết các trường hợp, sẽ chặn luôn khe cắm PCIe thứ hai trên bo mạch chủ của bạn. Điều này có nghĩa là nếu bạn có kế hoạch lắp đặt một card thu hình PCIe, chẳng hạn như Elgato Game Capture 4K Pro, hoặc một card âm thanh rời chuyên dụng như Creative Sound BlasterX AE-5 Plus, bạn chắc chắn sẽ gặp vấn đề.
Nếu may mắn, bo mạch chủ của bạn có khoảng cách rộng giữa khe cắm đầu tiên và thứ hai, bạn có thể cố gắng lắp được card mở rộng ngay bên dưới lớp vỏ của GPU. Ngược lại, bạn sẽ phải sử dụng khe cắm PCIe thứ ba, mà một số bo mạch chủ phân khúc thấp hơn thậm chí còn không có. Dù bằng cách nào, các tùy chọn mở rộng của bạn sẽ trở nên hạn chế ngay khi bạn lắp đặt một chiếc GPU 3 khe cắm cồng kềnh. Một số card đồ họa cao cấp hiện nay, như Asus ROG Astral RTX 5090, thậm chí còn chiếm hơn 3.5 khe cắm, khiến vấn đề này trở nên trầm trọng hơn.
Chắc chắn, bạn luôn có thể sử dụng một card thu hình hoặc card âm thanh gắn ngoài để khắc phục hạn chế này. Tuy nhiên, chúng sẽ không nằm gọn gàng trên bàn làm việc hay hòa nhập liền mạch với phần còn lại của bộ PC của bạn. Và ngay cả khi bạn bằng cách nào đó lắp được một card thu hình ngay bên dưới GPU, nó sẽ cản trở luồng khí tản nhiệt và làm tăng nhiệt độ GPU, đi ngược lại chính lý do bạn mua một chiếc GPU 3 khe cắm ngay từ đầu.
II. Hiện Tượng Cong Vênh Card Đồ Họa (GPU Sag) Là Điều Khó Tránh Khỏi
Hiện tượng cong vênh card đồ họa đã trở thành một vấn đề rất phổ biến trong những năm gần đây, đến mức các nhà sản xuất thường phải tặng kèm một giá đỡ chống cong vênh (anti-sag bracket) trong hộp sản phẩm để hỗ trợ. Thậm chí, một số mẫu GPU cao cấp như Asus ROG Astral RTX 50-series còn được trang bị con quay hồi chuyển và gia tốc kế tích hợp, hoạt động với phần mềm GPU Tweak để phát hiện tình trạng cong vênh.
Đáng tiếc, chiếc Strix RTX 3090 của tôi không đi kèm giá đỡ chống cong vênh, vì vậy nó bắt đầu bị cong xuống sau vài tháng sử dụng. Tình trạng cong vênh trở nên rất rõ rệt sau hai năm, nhưng ban đầu tôi chỉ nghĩ đó là một vấn đề thẩm mỹ. Dần dần, tôi đã tìm hiểu về những rủi ro của hiện tượng cong vênh card đồ họa và quyết định coi trọng nó hơn.
Card đồ họa của bạn bị cong là do lực tác động liên tục xuống khe cắm PCIe. Nếu bạn thấy nó bị trĩu xuống, có lẽ đã quá muộn vì khe cắm PCIe trên bo mạch chủ của bạn đã mất đi độ cứng ban đầu. Điều này ảnh hưởng đến tuổi thọ của cả khe cắm PCIe và PCB của GPU, vì vậy bạn cần khắc phục sớm. Chắc chắn, bạn luôn có thể mua một giá đỡ chống cong vênh của bên thứ ba nếu GPU của bạn không đi kèm sẵn, nhưng chúng thường không mang lại vẻ ngoài liền mạch bên trong vỏ máy. Và với một người ưu tiên tính thẩm mỹ như tôi, đó không phải là con đường tôi muốn lựa chọn. Tôi thà có một chiếc GPU 2 khe cắm nhẹ hơn, không bị cong vênh theo thời gian.
III. Hạn Chế Khả Năng Nâng Cấp và Tương Thích Vỏ Case Trong Tương Lai
Khi chúng ta tìm mua một chiếc card đồ họa mới, chúng ta thường kiểm tra kích thước của nó để đảm bảo rằng nó sẽ vừa vặn bên trong vỏ máy tính hiện tại. Cá nhân tôi thích suy nghĩ xa hơn một chút, vì tôi thường giữ GPU của mình trong khoảng 2-4 năm. Đến một thời điểm nào đó, tôi có thể muốn nâng cấp lên một chiếc vỏ case PC hai khoang (dual-chamber case) cao cấp hoặc một vỏ Mini-ITX nhỏ gọn, và đó là lúc khả năng tương thích trở thành một mối lo ngại thực sự.
Nếu tôi cứ tiếp tục mua các card đồ họa 3 khe cắm, tôi chỉ đang tự giới hạn các lựa chọn nâng cấp trong tương lai của mình. Ví dụ, tôi không nghĩ mình có thể lắp một GPU 3 khe cắm theo chiều ngang bên trong vỏ Hyte Y70. Chắc chắn, bạn có thể lập luận rằng tôi có thể lắp GPU theo chiều dọc, nhưng việc lắp đặt này cũng có những hạn chế riêng.
Hình ảnh minh họa card đồ họa MSI GeForce RTX 4070 Ti Super Ventus 3X được lắp đặt trong thùng máy tính PC.
Hầu hết các vỏ case Mini-ITX, mặt khác, đơn giản là không được thiết kế để xử lý các card 3 khe cắm. Ngay cả những vỏ case mà về mặt kỹ thuật có hỗ trợ GPU ba khe cắm cũng có xu hướng hạn chế luồng khí xung quanh chúng, đặc biệt là khi các vỏ ITX vốn đã chạy nóng hơn do thông gió hạn chế. Trong nhiều bản dựng SFF (Small Form Factor), quạt GPU nằm rất sát với mặt bên, gần như không để lại không gian cho card “thở”. Đôi khi, bạn thậm chí có thể cần phải tùy chỉnh vỏ case để lắp vừa một chiếc GPU dày. Đối với tôi, việc chọn một chiếc card 2 khe cắm có vẻ hợp lý hơn và tránh được mọi rắc rối đó.
Kết Luận: Cân Bằng Giữa Hiệu Năng và Thực Tế Sử Dụng
Hãy nói rõ ràng – tôi không hoàn toàn hối hận khi đã mua một chiếc card đồ họa 3 khe cắm. Nó mang lại hiệu suất tản nhiệt tuyệt vời, và tôi chưa bao giờ phải lo lắng về nhiệt độ cho đến khi keo tản nhiệt cuối cùng bị khô. Tuy nhiên, giờ đây tôi đã sở hữu và trải nghiệm một số nhược điểm của nó, tôi sẵn sàng quay trở lại với một chiếc GPU 2 khe cắm. Chắc chắn, nó có thể chạy nóng hơn một chút so với mong muốn của tôi, nhưng ít nhất tôi sẽ không còn những mối lo ngại khác luôn hiện hữu trong tâm trí.
Tại thời điểm này, một chiếc GPU cao cấp 2 khe cắm như RTX 5090 Founders Edition trông hấp dẫn hơn nhiều đối với tôi so với tất cả các mẫu 3 đến 3.8 khe cắm trên thị trường. Nếu bạn đang phân vân không biết có nên chọn một chiếc GPU lớn như vậy hay không, tôi hy vọng những chia sẻ này đã giúp bạn đưa ra một quyết định sáng suốt và phù hợp hơn với nhu cầu của mình. Hãy chia sẻ kinh nghiệm hoặc thắc mắc của bạn trong phần bình luận bên dưới!
