Microsoft thường xuyên nhận không ít chỉ trích từ cộng đồng game thủ PC, và trong một số trường hợp, điều này hoàn toàn có cơ sở. Từ những bản cập nhật Windows gây lỗi game cho tới việc các tính năng quen thuộc trong Control Panel bị di chuyển hoặc loại bỏ, Microsoft liên tục điều chỉnh Windows khiến không phải ai cũng hài lòng. Tuy nhiên, đã có một vài trường hợp Microsoft thực sự “vấp ngã”, và phải mất nhiều năm để Windows có thể lấy lại vị thế. Bài viết này sẽ đi sâu vào 3 “vết trượt” đáng nhớ nhất của gã khổng lồ phần mềm trong thế giới game PC, những quyết định đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng cộng đồng.
#3 Thúc Đẩy Nền Tảng Universal Windows Platform (UWP)
Game thủ luôn muốn mod game của họ
Vào giữa những năm 2010, Microsoft từng có tham vọng lớn trong việc “kiểm soát” hệ sinh thái Windows. Họ hình dung một Windows có thể chạy trên nhiều thiết bị khác nhau, từ máy tính để bàn cho tới điện thoại Windows, và muốn kiểm soát sự phân phối đó bằng các ứng dụng đa nền tảng chạy trên mọi hệ điều hành này. Đương nhiên, Microsoft sẽ là nhà phát hành duy nhất của những ứng dụng đó. Kết quả của tham vọng này là sự ra đời của Universal Windows Platform (UWP), một nền tảng sau đó đã dần bị loại bỏ, song song với các sáng kiến khác như HoloLens.
Giao diện Xbox Game Pass Ultimate trên máy tính, minh họa cho trải nghiệm game tốt hơn sau thời UWP
Các ứng dụng UWP nói chung đã có nhiều vấn đề, nhưng chúng đặc biệt rắc rối đối với game. Vấn đề rõ ràng nhất là người dùng không thể truy cập các tệp trò chơi với bản cài đặt UWP. Điều này đồng nghĩa với việc bạn không thể mod game, không thể tìm thấy file EXE để thêm vào thư viện Steam như một ứng dụng ngoài. Ứng dụng UWP cũng gặp khó khăn với các overlay và phần mềm bên thứ ba, và khi mới ra mắt, chúng thậm chí còn không hỗ trợ tốc độ làm mới biến thiên (variable refresh rate).
Đương nhiên, game thủ PC không mấy hào hứng với các tựa game UWP. Các nhà phát triển từng tin tưởng vào nền tảng của Microsoft thường phải phát hành hai phiên bản game của họ – một qua Microsoft Store và một qua các cửa hàng khác. Điều này dẫn đến việc một số game có hiệu suất tốt hơn hoặc kém hơn tùy thuộc vào nền tảng bạn mua. Mặc dù hầu hết các game UWP là các tựa game di động được port sang Microsoft Store, nhưng một số tựa game Xbox lớn cũng ban đầu là ứng dụng UWP, bao gồm Gears of War 4, Quantum Break, và Forza Motorsport 6.
Năm 2019, Microsoft tuyên bố sẽ bắt đầu cung cấp các game và ứng dụng Win32 thông qua ứng dụng Xbox và Microsoft Store. Quá trình loại bỏ dần game UWP diễn ra chậm rãi, nhưng Microsoft đã liên tục cung cấp các ứng dụng Win32 qua Xbox app và Microsoft Store trong vài năm qua, đồng thời phát hành các tựa game của Xbox Game Studios trên Steam. Giờ đây, game thủ có thể thoải mái duyệt qua bản cài đặt Avowed đã tải xuống qua Game Pass, một trải nghiệm tốt hơn nhiều so với những gì ứng dụng UWP từng mang lại.
#2 DirectX 10 và Kỷ Nguyên Windows Vista
Một bản cập nhật API quan trọng bị lãng quên
Không thể phủ nhận rằng DirectX 10 không có gì sai sót về bản chất. Trên thực tế, đây là một bản cập nhật quan trọng đã loại bỏ các tính năng lỗi thời như DirectInput và đặt nền móng cho các API đa luồng mạnh mẽ mà chúng ta có ngày nay. Nhưng DirectX 10 lại có vòng đời cực kỳ ngắn ngủi. Theo PCGamingWiki, có khoảng 3.200 game DirectX 9 và hơn 4.000 game DirectX 11. Còn DirectX 10? Chỉ có vỏn vẹn 87 game.
Lý do cho điều này phần lớn nằm ở Windows Vista. DirectX 10 độc quyền cho Vista, và không giống như các phiên bản DirectX gần đây hơn được hỗ trợ trên các bản phát hành hệ điều hành mới, nó đã “chết” cùng với Vista. Có hai lý do chính khiến DirectX 10 có vòng đời ngắn như vậy. Thứ nhất, nó được tích hợp vào một phiên bản Windows không được ưa chuộng trong lịch sử – bản thân nó lại bị kẹp giữa hai phiên bản Windows phổ biến nhất từ trước đến nay (XP và Windows 7). Thứ hai, DirectX 10 không có khả năng tương thích ngược. Nếu bạn muốn chơi một game độc quyền DirectX 10, bạn bắt buộc phải có Vista.
Điều này hoàn toàn trái ngược với DirectX 9, vốn đã tiếp tục phục vụ như một API nền tảng cho khả năng tương thích ngược nhờ được hỗ trợ trong mọi phiên bản Windows kể từ Windows 98. Đương nhiên, các nhà phát triển không quan tâm đến việc phát triển hai phiên bản game của họ để hỗ trợ DirectX 10 và 9, chứ đừng nói đến việc phát triển một game độc quyền cho một hệ điều hành không phổ biến. Đại đa số các game hoặc đi kèm với khả năng tương thích DirectX 9 hoặc bỏ qua hoàn toàn DirectX 10. Đó là lý do tại sao các game như Civilization V và Far Cry 3 có phiên bản DirectX 9 và 11, nhưng không có phiên bản DirectX 10.
Kết quả là DirectX 10 đã bị lãng quên. Không phải API này thất bại – đội ngũ DirectX tại Microsoft có lịch sử khá tốt về khả năng tương thích ngược và hỗ trợ tính năng – mà chủ yếu là nó chưa bao giờ có cơ hội tỏa sáng do những thất bại của Windows Vista.
#1 Games for Windows Live (GFWL)
Dấu hiệu cảnh báo về các rắc rối DRM
Bạn biết điều này sẽ đến. Games for Windows Live (GFWL) là một thất bại thảm hại mà ngay cả hàng thập kỷ sau khi được giới thiệu, vẫn thỉnh thoảng gây ra vấn đề. Ý tưởng đằng sau dịch vụ này là mang Xbox Live lên PC, kèm theo phí cho các dịch vụ trực tuyến. Điều đó đã gây ra tranh cãi với riêng game thủ PC, nhưng những thất bại của GFWL còn sâu sắc hơn nhiều. Các game ra mắt trên dịch vụ này đã phải được tái phát hành và chỉnh sửa kể từ đó để có thể tiếp cận được, vì việc đóng cửa GFWL phần lớn đã khóa quyền truy cập game của người chơi.
Cửa sổ cài đặt của Games for Windows Live (GFWL), một dịch vụ game PC gây tranh cãi của Microsoft
Mặc dù GFWL chỉ nổi bật vào cuối những năm 2000, nhưng cửa hàng này không đóng cửa cho đến năm 2018. Bạn vẫn có thể sử dụng overlay của GFWL nếu cài đặt thủ công trên PC, cũng như kết nối với máy chủ Xbox, nhưng đó không phải là vấn đề chính với dịch vụ này. Khi GFWL được giới thiệu, các bản game PC vật lý vẫn còn phổ biến. Và nếu bạn có một bản game vật lý yêu cầu GFWL, rất có thể nó sẽ không hoạt động.
Ngoài vấn đề với các bản đĩa vật lý, các nhà phát triển cũng phụ thuộc vào GFWL để tạo key sản phẩm mới nếu họ sử dụng DRM của Microsoft. Ví dụ khét tiếng nhất về thất bại của GFWL là Grand Theft Auto IV, tựa game đã bị gỡ khỏi các cửa hàng kỹ thuật số vào năm 2020 do Rockstar không thể tạo key kích hoạt mới thông qua máy chủ GFWL. Nó đã được thay thế bằng Grand Theft Auto IV: Complete Edition ngay sau đó, và đây là một xu hướng chúng ta đã thấy với rất nhiều tựa game GFWL.
Ngoài ra, GFWL là một hệ thống đóng. Không giống như nhiều dịch vụ trực tuyến ngày nay, không có khái niệm nào về việc chuyển save hoặc tiến độ thành tích. Điều đó có nghĩa là, nếu bạn bắt đầu một trò chơi trên GFWL, bạn sẽ không thể tiếp tục chơi từ điểm dừng hiện tại. Hoặc, ít nhất, bạn sẽ cần tìm một bản game GFWL vật lý mà bạn đang cố gắng chơi và hy vọng máy chủ sẽ cấp quyền cho bạn. Điều này thực sự khó khăn.
Nền tảng game vững chắc hơn bao giờ hết
Microsoft đã từng có những cú “vung tay quá trán” và thất bại nặng nề nhiều lần trong những năm qua, nhưng trải nghiệm chơi game trên Windows ngày nay cảm thấy ổn định hơn bao giờ hết. Microsoft không còn liên tục “kéo” người dùng ra khỏi các nền tảng họ ưa thích để ép buộc vào một hệ sinh thái đóng mà Microsoft kiểm soát. Bộ phận xuất bản game của công ty cũng đã liên tục phát hành các tựa game trên các cửa hàng khác để mang lại sự lựa chọn cho người chơi. Một số tính năng của Xbox, như Game Bar, thậm chí còn được tận dụng để cải thiện hiệu suất phần cứng như bộ xử lý Ryzen 9 9950X3D mới.
Trong khi đó, Microsoft đã bổ sung các tính năng để Windows 11 trở nên hữu ích hơn cho việc chơi game, từ Auto HDR đến các tính năng DirectStorage. Mặc dù những vấp váp vẫn còn phổ biến, nhưng ít nhất game thủ PC không còn phải vật lộn chống lại một tập đoàn trị giá hàng nghìn tỷ đô la để kiểm soát trò chơi của họ.
Bạn nghĩ sao về những “bước đi” trong quá khứ của Microsoft và tình hình game PC trên Windows hiện tại? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới!
