Giống như bao người khác, Google Drive từng là hệ thống lưu trữ đám mây mặc định của tôi. Cho đến một ngày, tôi quyết định thay thế nó bằng một chiếc NAS (Network Attached Storage) tại nhà. Mục tiêu ban đầu là để vượt qua sự phụ thuộc vào các “ông lớn” công nghệ, tiết kiệm chi phí và sắp xếp lại cuộc sống số của mình. Một phần trong số đó đã thành hiện thực, nhưng không hoàn toàn như tôi mong đợi. Hóa ra, việc tự quản lý dữ liệu không phải là một con đường tắt dẫn đến sự tiện lợi tuyệt đối. Bạn có được quyền kiểm soát chặt chẽ các tập tin, bản sao lưu và quyền riêng tư của mình, nhưng đổi lại, bạn cũng phải bỏ ra nhiều công sức hơn.
Sau nhiều tháng chuyển từ Google Drive sang NAS, đây là những gì tôi đã học được. Và tại sao tôi không có ý định quay trở lại hoàn toàn, dù tôi vẫn duy trì một gói Google One dự phòng.
7. NAS Không Phải “Đũa Thần” Giúp Bạn Sắp Xếp Dữ Liệu
Tự Tay Sắp Xếp Mớ Hỗn Độn Kỹ Thuật Số
Tôi từng nghĩ rằng việc từ bỏ Google Drive sẽ buộc tôi phải sắp xếp lại mớ hỗn độn các tập tin, ảnh chụp màn hình bừa bãi, các bản nháp dang dở, những thư mục đặt tên tùy tiện, và đủ thứ khác. Nhưng chiếc NAS đã không chứng tỏ mình là một “viên thuốc thần kỳ”. Tôi phải dành một lượng thời gian đáng kể để tạo ra một hệ thống và thiết lập các quy tắc đặt tên để duy trì trật tự.
Thiết bị NAS chỉ cung cấp cho bạn các công cụ để giữ mọi thứ ngăn nắp, chứ không tự làm thay bạn. Nó khiến tôi nhận thức rõ hơn về cách mình đã tạo ra sự bừa bộn đó và thúc đẩy tôi thay đổi thói quen vì lợi ích của chính mình. Tôi đã thực hiện những thay đổi có ý thức đối với hệ thống của mình, và giờ đây, kho lưu trữ của tôi trông bớt hỗn loạn hơn rất nhiều.
6. Thiết Lập NAS Không Phải “Cắm Và Chạy”
Dễ Dàng Nếu Bạn Thích Quá Trình “Vọc Vạch”
Việc khởi động một chiếc NAS hoàn toàn mới không phải là nhiệm vụ quá khó khăn, nhưng chắc chắn nó không thân thiện với người dùng phổ thông. Tôi đã phải mày mò với tài khoản người dùng, thư mục chia sẻ và quyền truy cập để thiết lập mọi thứ chính xác ngay từ đầu.
Tuy nhiên, tôi đã rất thích thú với quá trình này. Nó mang lại cho tôi cảm giác hài lòng khi thấy hệ thống của mình dần hình thành – giống như đang xây dựng một ngôi nhà kỹ thuật số từ con số không. Một khi bạn đã hoàn thành công việc nền tảng, mọi thứ đều hoạt động ổn định hàng ngày. Và nếu có điều gì đó không hoạt động, việc khắc phục cũng không quá khó.
Cấu hình ban đầu của thiết bị NAS Ugreen với các khay ổ cứng
5. Tốc Độ NAS Phụ Thuộc Vào Mạng Của Bạn
Mạng Là Yếu Tố Quyết Định, Không Chỉ Ổ Đĩa
Một trong những điều đầu tiên tôi nhận ra là một chiếc NAS chỉ nhanh bằng tốc độ mạng mà nó đang kết nối. Mặc dù chiếc NAS của tôi có cấu hình khá tốt, việc truyền tập tin vẫn diễn ra chậm chạp qua Wi-Fi. Các ổ đĩa mới không phải là nguyên nhân, mà chính chiếc bộ định tuyến (router) cũ của tôi mới là nút thắt cổ chai.
Sau khi tôi đi dây mạng và nâng cấp bộ định tuyến, sự khác biệt là rất lớn. Các tập tin lớn mở ra nhanh chóng như thể chúng đang nằm ngay trên máy tính cục bộ. Vì vậy, nếu bạn mong đợi hiệu suất vượt trội, hãy chú ý đến phần mạng, bởi vì nó có thể quan trọng không kém – nếu không muốn nói là hơn – chính bản thân chiếc NAS.
Cắm cáp Ethernet 10GbE vào cổng LAN của NAS TerraMaster F4-424 Max
4. Tính Năng Quản Lý Phiên Bản (Versioning) Là “Vị Cứu Tinh”
Tai Nạn Là Cách Học Bài Học Cuộc Đời
Thành thật mà nói, tôi đã không bận tâm kiểm tra xem tính năng quản lý phiên bản tập tin (file versioning) có được bật hay không. Tôi cho rằng nó không cần thiết đối với mình, vì đó là thứ mà chỉ những người dùng chuyên nghiệp (power user) mới sử dụng. Nhưng một sự cố khi tôi vô tình ghi đè lên một bản chỉnh sửa video đã khiến tôi nhận ra mình đã sai lầm như thế nào.
May mắn thay, bất chấp sự thiếu hiểu biết của tôi, tính năng quản lý phiên bản đã được kích hoạt trên chiếc Synology NAS của tôi – và tôi thực sự biết ơn vì điều đó! Nó đã cứu dự án mà tôi tưởng chừng đã mất đi rất nhiều tiến độ. Nhờ có versioning, tôi có thể khôi phục nó trong vòng vài giây và quay trở lại làm việc, quên đi những khoảnh khắc lo lắng mà tôi vừa trải qua.
Thiết bị NAS Ugreen bốn khay ổ cứng đang mở một khay, hiển thị các ổ đĩa bên trong
3. Mất Điện Đột Ngột Là Nỗi Lo Lớn
Một Giây Đang Ghi Dữ Liệu; Giây Tiếp Theo, Tất Cả Biến Mất
Đã có một lần mất điện ngẫu nhiên ở chỗ tôi, và cho đến lúc đó, tôi vẫn chưa kết nối chiếc NAS của mình với một hệ thống cấp điện dự phòng. Kết quả là, NAS tắt giữa chừng quá trình truyền dữ liệu mà không có cảnh báo. Tôi không thể biết liệu mình có vừa mất một loạt tập tin hay các ổ cứng có bị hư hại hay không – và điều đó thực sự đáng sợ.
Tôi không thể để điều này xảy ra lần nữa, vì vậy tôi quyết định kết nối NAS với một bộ lưu điện (UPS – Uninterruptible Power Supply). Nó cung cấp cho tôi khoảng 15 phút năng lượng dự phòng để tạm dừng quá trình truyền dữ liệu và tắt thiết bị một cách an toàn.
Bộ điều khiển đặt trên đỉnh một thiết bị NAS, tượng trưng cho khả năng điều khiển từ xa
2. Truy Cập Từ Xa Đòi Hỏi Nỗ Lực Và Lòng Tin
Vừa Là Thách Thức Vừa Là Cơ Hội Bảo Mật
Tôi đã quen với việc Google Drive luôn hoạt động bất kể tôi ở đâu – không chỉ trong nhà. Nhưng điều đó không đúng với chiếc NAS của tôi, ít nhất là theo cài đặt mặc định. Tôi phải tự thiết lập quyền truy cập từ xa trong khi vẫn đảm bảo không để lại bất kỳ lỗ hổng nào có thể trở thành rủi ro bảo mật.
Cách an toàn nhất mà tôi tìm thấy là sử dụng Tailscale như một mạng riêng ảo (VPN), cung cấp kết nối đáng tin cậy đến NAS mà không phơi bày nó ra internet công cộng. Đây là một lựa chọn tôi đã thực hiện để truy cập các tập tin từ xa, nhưng nó vẫn không cảm thấy liền mạch như Google Drive.
Thiết bị NAS TerraMaster F8 SSD Plus đặt trên bộ chuyển mạch Zyxel, với hai bộ điều khiển gần đó
1. Tôi Cuối Cùng Cũng Bắt Đầu Quan Tâm Thực Sự Đến Sao Lưu Dữ Liệu
Chỉ Lưu Trên Đám Mây Là Chưa Đủ An Toàn
Tôi từng cho rằng một khi tôi đã tải tập tin của mình lên Google Drive, chúng đã an toàn. Google sẽ làm công việc mệt mỏi là đồng bộ hóa, sao chép và phản chiếu trên một trung tâm dữ liệu xa xôi nào đó. Nhưng trong một môi trường tự quản lý, bạn là người chịu trách nhiệm cho tất cả những điều đó.
Tôi đã phải thiết lập các “lưới an toàn” cho những trường hợp có thể xảy ra khi một ổ đĩa bị lỗi hoặc NAS bị hỏng. Chiến lược hiện tại của tôi bao gồm việc giữ một số tập tin lưu trữ trên một ổ SSD di động, một vài thư mục quan trọng được đồng bộ hóa lên đám mây, và một số thư mục sử dụng hàng ngày trên máy tính xách tay của tôi được thiết lập đồng bộ hai chiều với NAS.
Biến Đám Mây Thành Một Phần Của Hệ Thống Lưu Trữ
Mặc dù có vẻ như NAS được cho là sẽ thay thế hoàn toàn lưu trữ đám mây, nhưng sẽ hợp lý hơn nếu biến đám mây thành một phần của chiến lược sao lưu của bạn. Có thể bạn không thể có một chiếc NAS riêng biệt giống như một doanh nghiệp có thể làm để sao lưu ngoại vi (off-site backup). Vì vậy, lựa chọn tốt nhất tiếp theo cho người dùng gia đình là sử dụng các tùy chọn lưu trữ đám mây như Google Drive và OneDrive để giữ một bản sao dữ liệu của bạn ở một nơi an toàn, cách xa chiếc NAS chính.
Hình ảnh sản phẩm NAS QNAP TS-464 với các khay ổ đĩa có thể tháo rời
QNAP TS-464
| Thương hiệu | QNAP |
|---|---|
| CPU | Intel Celeron N5095 |
| Bộ nhớ | 8GB DDR4 (tối đa 8GB) |
| Số khay ổ đĩa | 4 |
| Mở rộng | 2x M.2 PCIe 3.0, 1x PCIe Gen 3 x2 |
| Cổng kết nối | 2x 2.5 GbE, 2x USB-A 3.2 Gen 2, 2x USB-A 2.0, 1x HDMI |
QNAP TS-464 là một thiết bị NAS bốn khay ấn tượng với thiết kế nổi bật, thông số kỹ thuật nội bộ mạnh mẽ và hỗ trợ IR cho điều khiển từ xa. Nếu bạn đang tìm kiếm một chiếc NAS được trang bị tốt nhất để chạy Plex (hoặc các giải pháp đa phương tiện khác) mà không phải chi quá nhiều tiền, đây chính là chiếc NAS dành cho bạn.
Kết Luận
Việc chuyển từ lưu trữ đám mây sang NAS cá nhân là một hành trình đầy thú vị nhưng cũng không ít thách thức. Như đã chia sẻ, NAS không phải là giải pháp “cắm và chạy” hoàn hảo mà nhiều người lầm tưởng. Nó đòi hỏi bạn phải chủ động hơn trong việc sắp xếp dữ liệu, đầu tư thời gian vào việc thiết lập và cấu hình ban đầu, cũng như nâng cấp hạ tầng mạng để tối ưu hiệu suất.
Những bài học về tầm quan trọng của tính năng quản lý phiên bản, sự cần thiết của bộ lưu điện (UPS) để bảo vệ dữ liệu khỏi sự cố mất điện, và những nỗ lực cần thiết để thiết lập quyền truy cập từ xa an toàn là vô cùng giá trị. Quan trọng nhất, trải nghiệm này đã thay đổi hoàn toàn cách tôi nhìn nhận về việc sao lưu dữ liệu, biến nó từ một nhiệm vụ đơn giản trên đám mây thành một chiến lược đa tầng, có sự tham gia của cả lưu trữ tại chỗ và lưu trữ đám mây như một phần của giải pháp off-site backup.
NAS mang lại quyền kiểm soát tối đa, tăng cường sự riêng tư và bảo mật dữ liệu của bạn. Tuy nhiên, hãy chuẩn bị tinh thần cho những nỗ lực và thời gian bạn cần bỏ ra. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, một chiếc NAS gia đình có thể trở thành trung tâm dữ liệu cá nhân mạnh mẽ, giúp bạn quản lý cuộc sống số một cách hiệu quả và an toàn hơn bao giờ hết.
Bạn đã từng trải nghiệm việc chuyển đổi sang NAS hay có những bài học nào tương tự? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn ở phần bình luận dưới đây!
