Dù bạn đang sử dụng Raspberry Pi làm máy chủ đa phương tiện, lập trình, tự động hóa, điều khiển nhà thông minh từ xa, hay chỉ đơn thuần là một chiếc máy tính để bàn cơ bản, việc trang bị đúng phần mềm sẽ giúp bạn khai thác tối đa tiềm năng của thiết bị nhỏ gọn này. Khác với Windows hay macOS chỉ tập trung vào các cửa hàng ứng dụng và file cài đặt (.exe, .dmg), việc cài đặt ứng dụng trên Raspberry Pi thường đòi hỏi bạn phải làm việc với các kho lưu trữ phần mềm bên ngoài, sử dụng các công cụ dòng lệnh (command-line tools), trình quản lý gói, và nhiều phương pháp thay thế khác. Dưới đây là 5 phương pháp chính sẽ giúp bạn cài đặt và chạy các ứng dụng một cách dễ dàng trên chiếc Raspberry Pi của mình.
1. Sử Dụng Tùy Chọn “Thêm/Xóa Phần Mềm” (Add/Remove Software)
Phương pháp đơn giản nhất cho người mới bắt đầu
Tùy chọn “Thêm/Xóa Phần mềm” là một trong những cách dễ nhất để cài đặt ứng dụng trên Raspberry Pi của bạn. Khi truy cập vào đây, bạn có thể duyệt, cài đặt và gỡ bỏ ứng dụng mà không cần phải sử dụng dòng lệnh. Để truy cập, bạn chỉ cần vào menu khởi động, chọn “Preferences” (Tùy chọn), sau đó chọn “Add/Remove Software” (Thêm/Xóa Phần mềm). Từ giao diện này, bạn có thể tìm kiếm phần mềm muốn tải về. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tùy chọn này có thể thiếu một số ứng dụng nhất định.
Khi tìm thấy phần mềm muốn cài đặt, hãy đánh dấu vào ô bên cạnh tên ứng dụng và nhấp vào “Apply” (Áp dụng) để bắt đầu quá trình cài đặt. Hệ thống sẽ yêu cầu bạn xác thực bằng cách nhập mật khẩu của mình. Sau khi xác thực, ứng dụng và các tệp cần thiết sẽ tự động được cài đặt.
Bạn cũng có thể cập nhật hoặc gỡ bỏ chúng chỉ với vài cú nhấp chuột trên cùng giao diện này. Để gỡ bỏ, bạn chỉ cần bỏ chọn tất cả các gói trong công cụ, sau đó nhấp vào “Apply changes” (Áp dụng thay đổi) và ứng dụng sẽ được gỡ cài đặt.
Như đã đề cập, mặc dù phương pháp này rất tiện lợi, nhưng nó có thể không bao gồm tất cả các ứng dụng có sẵn cho Raspberry Pi, đặc biệt là các ứng dụng của bên thứ ba. Nếu bạn không tìm thấy ứng dụng mình muốn, hãy thử các phương pháp khác dưới đây.
2. Cài Đặt Qua Pi-Apps
Cửa hàng ứng dụng phổ biến nhất cho Raspberry Pi
Sử dụng Pi-Apps là một lựa chọn tuyệt vời để cài đặt các ứng dụng không có trong tùy chọn “Thêm/Xóa Phần mềm”. Pi-Apps hiện lưu trữ hơn 200 ứng dụng và được hơn 1.000.000 người sử dụng. Để bắt đầu, bạn cần cài đặt Pi-Apps trước khi sử dụng. Bạn có thể thực hiện điều này bằng cách mở Terminal và chạy lệnh: wget -qO- https://raw.githubusercontent.com/Botspot/pi-apps/master/install | bash. Sau khi cài đặt hoàn tất, bạn sẽ thấy biểu tượng ứng dụng Pi-Apps xuất hiện trên màn hình.
Sau khi nhấp vào biểu tượng, một cửa sổ sẽ thông báo rằng Pi-Apps là một tệp thực thi. Bạn sẽ thấy các tùy chọn như “Execute” (Thực thi), “Execute on terminal” (Thực thi trên terminal), “Open” (Mở) hoặc “Cancel” (Hủy). Hãy nhấp vào “Execute”, và bạn sẽ thấy giao diện chính của Pi-Apps với danh sách các ứng dụng có sẵn.
Bạn có thể xem chi tiết ứng dụng, chẳng hạn như trang web của nó và mức độ phổ biến. Pi-Apps cũng cho phép bạn cài đặt và gỡ cài đặt nhiều ứng dụng cùng lúc một cách thuận tiện.
Đặc biệt, Pi-Apps tuân theo chủ đề hệ thống của bạn, và bạn có thể tùy chỉnh giao diện người dùng (GUI) dựa trên sở thích cá nhân bằng cách sử dụng các chủ đề GTK đã cài đặt. Điều này giúp dễ dàng thay đổi giao diện trực quan theo ý muốn của bạn.
3. Sử Dụng Lệnh apt-get Trên Terminal
Cài đặt ứng dụng bằng dòng lệnh mạnh mẽ
Công cụ quản lý gói nâng cao (apt – Advanced Package Tool) là một lựa chọn tuyệt vời cho những ai cảm thấy thoải mái với việc sử dụng Terminal. Khác với tùy chọn “Thêm/Xóa Phần mềm” nơi bạn có thể bỏ sót một số phụ thuộc (dependencies) khi cài đặt, phương pháp sử dụng lệnh apt-get đảm bảo rằng quá trình cài đặt sẽ diễn ra đầy đủ mà không thiếu bất kỳ tệp cần thiết nào.
Để cài đặt ứng dụng, bạn chỉ cần chạy lệnh sudo apt-get install <tên_ứng_dụng>. Ví dụ, nếu bạn muốn cài đặt OBS, bạn sẽ gõ sudo apt-get install obs-studio. Để gỡ cài đặt, bạn chỉ cần gõ sudo apt-get remove <tên_ứng_dụng>. Lệnh apt-get cũng cho phép bạn tìm kiếm các gói phần mềm bằng cách chạy apt-get search <tên_gói>. Bạn có thể cập nhật các gói đã cài đặt bằng lệnh sudo apt-get update hoặc nâng cấp toàn bộ hệ thống bằng cách chạy sudo apt full-upgrade.
Để xem danh sách các lệnh có thể sử dụng với apt, bạn chỉ cần gõ apt-get vào Terminal và chạy. Một danh sách các lệnh thường dùng sẽ hiển thị.
Các lệnh apt-get phổ biến để cài đặt và quản lý gói phần mềm trên Raspberry Pi
4. Biên Dịch Từ Mã Nguồn (Compiling from Source)
Cài đặt ứng dụng không có trong kho lưu trữ chính thức
Nếu ứng dụng bạn muốn không có sẵn trong các kho lưu trữ chính thức, bạn có thể biên dịch nó từ mã nguồn. Để sử dụng phương pháp này, trước tiên bạn phải tải mã nguồn từ kho lưu trữ GitHub hoặc trang web chính thức của dự án. Bạn có thể thực hiện điều này bằng cách sử dụng lệnh git clone <URL_kho_lưu_trữ_GitHub>.
Nếu tệp có sẵn dưới dạng kho lưu trữ nén, chẳng hạn như .zip hoặc .tar.gz, bạn có thể sử dụng lệnh wget kèm theo URL để tải xuống. Sau khi tải xuống, hãy giải nén các tệp bằng lệnh tar -xvJf ten_file.tar.xz (với ten_file là tên của tệp bạn đã tải xuống) nếu đó là tệp .tar.xz. Nếu là tệp .zip, hãy sử dụng lệnh unzip ten_file.zip.
Để biên dịch phần mềm, hãy bắt đầu bằng cách chạy lệnh ./configure, tiếp theo là make, sau đó là sudo make install. Lệnh ./configure chịu trách nhiệm chuẩn bị mã nguồn để biên dịch. Nó kiểm tra các phụ thuộc cần thiết và đảm bảo tính tương thích với hệ thống của bạn. Lệnh make sẽ biên dịch mã nguồn thành một tệp thực thi. Sau khi chạy lệnh này, tệp sẽ được biên dịch thành công nhưng chưa được cài đặt. Lệnh sudo make install sẽ di chuyển các tệp đã biên dịch đến các thư mục thích hợp, giúp chúng có thể truy cập được.
Bạn có thể chạy tệp bằng cách gõ tên của nó trong Terminal. Nếu bạn muốn gỡ bỏ nó, hãy sử dụng lệnh make uninstall. Tuy nhiên, nếu lệnh này không hoạt động, bạn có thể cần phải xóa thủ công các tệp liên quan.
Tải xuống ứng dụng từ GitHub về Raspberry Pi bằng lệnh wget trong terminal
5. Sử Dụng Pip Cho Ứng Dụng Python
Phương pháp tối ưu cho phần mềm viết bằng Python
Nếu các ứng dụng bạn muốn cài đặt được viết bằng Python, đây là phương pháp tốt nhất để cài đặt chúng trên Raspberry Pi của bạn. Đây cũng là một lựa chọn tuyệt vời để cài đặt các ứng dụng không tìm thấy trong kho lưu trữ của Raspbian. Bạn sử dụng lệnh pip3 install <tên_ứng_dụng> để cài đặt ứng dụng hoặc pip3 uninstall <tên_ứng_dụng> để gỡ bỏ chúng. Nếu bạn đang sử dụng Python 2, chỉ cần dùng pip mà không có số 3. Nhưng trước khi bắt đầu, bạn cần đảm bảo rằng pip đã được cài đặt và cập nhật. Bạn có thể thực hiện điều này bằng cách sử dụng lệnh sudo apt-get install python3-pip. Lệnh này sẽ cài đặt phiên bản Python 3 mới nhất.
Bạn có thể liệt kê các gói đã cài đặt bằng cách chạy pip list, và bạn có thể cập nhật chúng bằng cách sử dụng pip install --upgrade <tên_ứng_dụng>.
Cài đặt Pip cho Python 3 trên Raspberry Pi 5 để quản lý thư viện và ứng dụng Python
Cài đặt ứng dụng trên Raspberry Pi không hề khó
Với năm phương pháp trên, bạn sẽ cảm thấy thoải mái hơn khi cài đặt và quản lý các ứng dụng, bất kể mục đích sử dụng của chiếc Raspberry Pi là gì. Ngay cả khi bạn chưa từng sử dụng hệ điều hành dựa trên Linux, các phương pháp trên cung cấp một cách tiếp cận đơn giản để thiết lập bất kỳ phần mềm cần thiết nào trên Pi của bạn. Dù ứng dụng có sẵn trong kho lưu trữ chính thức của Raspberry Pi hay dưới dạng kho lưu trữ từ một nguồn khác, luôn có cách để cài đặt nó. Bạn nên tìm hiểu từng kỹ thuật để mở rộng kiến thức, giúp bạn luôn có thể chuyển sang phương pháp khác nếu một cách nào đó không hoạt động cho một ứng dụng cụ thể.
Bạn đã thử phương pháp nào để cài đặt phần mềm trên Raspberry Pi của mình? Hãy chia sẻ kinh nghiệm và những ứng dụng yêu thích của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
